Là một trong các vị thuốc quý, cây ngưu tất được sử dụng để điều trị rất nhiều loại bệnh.Chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp loài cây này ở các vùng nông thôn. Dưới đây là bài viết trình bày một số thông tin cơ bản về vị thuốc này. Các bạn hãy tìm hiểu cùng OTEC nhé!
Giới thiệu
Về tên gọi
Cây ngưu tất còn có các tên gọi khác là hoài ngưu tất, Bách bội, Ngưu kinh, Thiết Ngưu tất, Thổ ngưu tất,… Tên trong lĩnh vực khoa học là Achyranthes bidentata Blume, thuộc họ Rau dền – Amaranthaceae.
Mô tả hình thái của cây
Cây thảo có thể sống nhiều năm và cao từ 60-110 cm. Cây có bộ rễ phát triển tốt là phần chính của việc chữa bệnh. Thân có 4 cạnh, phình thành từng đoạn. Lá hình trứng xoan, mọc đối, mép lượn sóng có lông, thân ngắn 1-3 cm. Hoa mọc đầu ngọn hoặc đầu cành, nở từ tháng 5 đến tháng 9. Quả tháng 10-11, hình bầu dục, bên trong có hạt hình trụ.
Phần được sử dụng
Phần rễ cây là phần được chọn để sử dụng nhiều nhất.
Phân bố, thu hoạch và bào chế
Chúng được trồng rộng rãi ở Hà Nam. Cây cho thu hoạch sau 3 năm. Rễ cây sẽ được thu hái vào mùa đông, sau khi thân lá héo, rửa sạch, thái nhỏ, phơi khô rồi cắt thành lát mỏng bảo quản dùng lâu dài. . Ngưu tất có thể dùng tươi hoặc phơi khô, tán thành bột để chữa bệnh.
Các hoạt chất hoá học
Các thành phần hóa học trong cây ngưu tất bao gồm saponin triterpene (sau khi được thủy phân thành axit oleanolic và đường), genin là axit oleanolic, ecdysteroids, inokosterones, glucose, polysaccharides, và muối kali. .. Ngoài ra cây còn chứa arginin (Arg), 12 loại axit amin và ancaloit, hợp chất coumarin và các nguyên tố vi lượng sắt, đồng …
Công dụng trong điều trị và hỗ trợ điều trị bệnh của cây ngưu tất
Đau thắt lưng
Nhục thung dung, Đỗ trọng, Hồ lô, Ngưu tất, nhục thung dung, phòng phong, khiếm thực, thỏ ty tử, mỗi vị 40 gam, nhục quế 20 gam, sắc với 1 lít nước, sắc uống hai bữa trong ngày chữa được đau thắt lưng. Sử dụng bài thuốc này trong 2-4 tuần liên tục.
Giãn mạch máu
Nếu mắc chứng bệnh giãn mạch quá mức (biểu hiện là nôn ra máu và chảy máu cam) thì có thể dùng chúng kết hợp với trắc bá diệp, bách hợp và bạch mao căn mỗi ngày sắc lấy nước uống. Quá trình điều trị kéo dài từ 5 – 7 ngày, chú ý uống khi thuốc còn ấm và sau bữa ăn 30 phút.
Đau đầu
Nếu bị đau đầu, hoa mắt, chóng mặt, có thể trộn với tê giác, nước sắc và long cốt, mỗi thứ 12 gam với 1 lít nước, sắc còn một nửa, chia 2 bữa ăn trong ngày để chữa bệnh. Các bạn nên sử dụng từ 4 đến 7 ngày liên tục.
>>> Xem thêm bài viết về y học cổ truyền
Loét miệng và sưng lợi
Bạn kết hợp ngưu tất với sinh địa trùng và tri mẫu mỗi vị 12g đem sắc với 3 bát nước cho đến khi còn 1 nửa, chia đều 2 bữa uống trong ngày để chữa bệnh loét miệng và sưng lợi. Một liệu trình như vậy áp dụng từ 1-2 tuần liên tiếp.
Rối loạn đường niệu
Nếu bệnh ở hệ tiết niệu có biểu hiện như tiểu buốt, tiểu ra máu, thiểu niệu thì cho ngưu tất với mộc thông, bột hoạt thạch và bột cù cùng vào thang, sắc uống hai lần ấm sau bữa ăn 30 phút mỗi ngày để chữa bệnh. Liệu trình áp dụng liên tục trong 4 – 6 ngày.
Tê thấp khớp
Bài thuốc 1: Ngưu tất, Thương truật, Hoàng bá, 12g sắc với 1 lít nước, ăn 2 lần trong ngày để chữa phong thấp. Hãy chú ý uống rượu ở trạng thái còn ấm và sau bữa ăn 30 phút để đạt hiệu quả điều trị tốt nhất. Tiếp tục áp dụng trong 4-5 ngày liên tục để bài thuốc phát huy tác dụng. Bài thuốc 2: 12g hà thủ ô, 12g toàn bột, 8g hoàng bá, tán bột mịn, mỗi lần uống 10g trộn đều, thêm nước gừng uống ngày 3 lần để chữa phong thấp.
Tử cung xuất huyết cơ năng
Mỗi ngày lấy khoảng 30 – 45g ngưu tất đem sắc nước uống hàng ngày để trị tử cung xuất huyết cơ năng.
Chứng kinh nguyệt khó và đau khi có kinh
Tổng cộng 9g, quế chi 9g, thược dược 9g, đào nhân 9g, thục địa 9g, mẫu đơn bì 9g, đương quy 9g, mộc thông 3g để chữa đau, kinh nguyệt không đều và đau bụng dữ dội. Áp dụng liên tục trong 1 tháng để đạt hiệu quả tốt nhất.
Tiểu tiện không thông
40g cam thảo, 40g thủy miết, 80g hải tảo, 40g khương hoạt, 40g ngưu tất. Kết hợp với 40g ngũ vị tử, 400g sinh địa, 40g đương quy, 40g thục địa. Các bạn đem đi sắc nước dùng trị chứng tiểu tiện không thông.
Kiêng kị khi dùng
Các điều kiện sau đây không nên được sử dụng để điều trị bệnh đốt sống gia súc Khi phụ nữ mang thai hoặc bị bệnh nặng. Đối với nam giới mắc bệnh di truyền.
Nguồn: caythuoc.sntv.vn
